Pasterska Rzymskiego Biskupa pieczołowitość, itd. Gdy przeto itd. Nową Książkę Nauki Chrześcijańskiej, przez ukochanego Syna Roberta Bellarmina, Kapłana S. J., z rozkazu naszego pisaną, wydać i drukiem ogłosić rozkazaliśmy, itd. UPOMINAMY w Panu, czcigodnych Patriarchów, Arcybiskupów, Biskupów i ukochanych synów Wikariuszów ich, tudzież Opatów, Proboszczów wszystkich, gdziekolwiek istniejących, i wszystkich, do których to należy, iżby, o ile to przez nich stać się może, do nauczania Nauki Chrześcijańskiej we wszelkich Kościołach, Diecezjach, Parafiach, do każdego z nich w szczególności należących, wspomnioną Książkę, (jak się to rzekło) potwierdzoną, i z rozkazu naszego wydaną, przyjęli, i używali, tudzież iżby była przyjętą i używaną starali się, czynili, itd. Bez względu, itd.

Dan w Ferrarze, pod Pierścieniem Rybaka, dnia 15 lipca 1598. Papiestwa Naszego Roku siódmego.

MARCELLUS VESTRIUS BARBIANUS.

W nauczaniu Nauki Chrześcijańskiej, należy mieć wzgląd na dwie główne rzeczy:

1. Na potrzebę, to jest na to, co każdy do zbawienia koniecznie umieć powinien.
2. Na zdolność, to jest, na pojętność tych których nauczać mamy.

Ze względu na potrzebę; każdy potrzebuje i powinien umieć koniecznie, przynajmniej cztery następujące rzeczy:

1. Skład Apostolski; ażeby wiedział w co ma wierzyć.
2. Modlitwę Pańską i Pozdrowienie Anielskie, to jest Ojcze nasz, i Zdrowaś Maryjo; ażeby wiedział, czego się ma spodziewać, od kogo się ma spodziewać, i do kogo ma się uciekać dla otrzymania tego czego spodziewać się powinien. Chociaż umienie Składu Apostolskiego jest z porządku pierwszym, nie ganimy wszakże zwyczaju nauczania dzieci małych pierwej Ojcze nasz i Zdrowaś Maryjo, aniżeli Wierzę w Boga, które jest dłuższe i do spamiętania trudniejsze.
3. Dziesięcioro Bożego Przykazania, tudzież Przykazania Kościelne: jedne bowiem i drugie obowiązują wszystkich, i służą wszystkim do tego, aby każdy wiedział, co ma czynić a czego nie czynić, zgodnie z miłością Boga i z miłością bliźniego.
4. Siedem Sakramentów, które są środkami ustanowionymi przez Boga, do otrzymywania grzechów odpuszczenia, tudzież do nabywania, zachowywania i pomnażania w nas łaski Bożej i Darów Niebieskich, a mianowicie Wiary, Nadziei i Miłości.

Katechizm ułożony z rozkazu Soboru Trydenckiego, mający bez wątpienia najwyższą powagę, zawiera tylko wykład tych czterech rzeczy, zdaje się wszakże, iż można z pożytkiem dodać do nich niektóre inne, jako to: Cnoty główne, które są źródłami dobrych uczynków; Uczynki miłosierne Bogu najmilsze; Grzechy, które, podług wyrażenia Pisma Świętego, wołają o pomstę do Boga; Rady Ewangeliczne; Cztery ostatnie rzeczy człowieka; i Tajemnice Różańca Świętego.

O innych rzeczach, w tym początkowym Katechizmie, lepiej zamilczeć; bo albo są przytrudne, albo na mało przydatne, obciążające pamięć, i przez uczonych nawet na pamięć nieumiane. Zresztą, inne są rzeczy które dziateczki i prostaczkowie na pamięć umieć powinni; inne zaś te, które znać i umieć powinni ci którzy im wykładają Naukę Chrześcijańską. A przeto, naprzód spiszemy to wszystko co potrzeba umieć na pamięć: a następnie ułożymy obszerniejszy wykład Nauki Chrześcijańskiej, przeznaczony mianowicie dla tych którzy nauczać jej mają, a jednak dostępny pojęciu każdego.

Modlitwa przed nauką

W Imię Ojca † i Syna † i Ducha Świętego † Amen.
Wszystkie sprawy nasze, prosimy Cię Panie, natchnieniem Twoim uprzedzaj, a pomocą wspieraj, aby wszelka modlitwa i praca nasza, zawsze się od Ciebie poczynała, i w Tobie kończyła. Przez Chrystusa Pana naszego. Amen.
W Imię Ojca † i Syna † i Ducha Świętego † Amen.

Modlitwa po nauce

W Imię Ojca † i Syna † i Ducha Świętego † Amen.

Dzięki Ci składamy, Wszechmogący Boże, za wszystkie dobrodziejstwa Twoje. Który żyjesz i królujesz na wieki wieków. Amen.

W Imię Ojca † i Syna † i Ducha Świętego † Amen.

Czy jesteś Chrześcijaninem?
Jestem z łaski Bożej.

Cóż to jest być Chrześcijaninem?
Jest to wyznawać Wiarę i Prawo Chrystusa Pana.

Na czym głównie zależy Wiara Chrystusowa?
Na dwóch głównych Tajemnicach, objętych w znaku Krzyża Świętego; z których pierwszą, jest Jedność i Troistość Boga: drugą, Wcielenie i Śmierć Zbawiciela naszego.

Co znaczy Jedność i Troistość Boga?
Jedność i Troistość Boga, znaczy to, iż w Bogu jest jedno tylko Bóstwo, to jest jedna istność i natura Boża; która wszakże jest we Trzech Osobach Bożych: a tymi są, Bóg Ojciec, Bóg Syn, i Bóg Duch Święty.

Dlaczegóż te Trzy Osoby, są jednym i tymże samym Bogiem?
Bo mają jedną i tą samą istność, jedną i tą samą wszechmocność, jedną i tą samą mądrość, jedną i tą samą dobroć.

Co znaczy Wcielenie i Śmierć Zbawiciela naszego?
Wcielenie i Śmierć Zbawiciela naszego, znaczy to, że Syn Boży, to jest druga Osoba Trójcy Przenajświętszej, stał się Człowiekiem, i umarł na Krzyżu dla zbawienia naszego.

Jakim sposobem te dwie Tajemnice są objęte w znaku Krzyża Świętego?
Oto tym sposobem, iż znak Krzyża Świętego czyni się kładąc prawą rękę naprzód na czoło, i mówiąc, W Imię Ojca; potem na piersi, mówiąc, i Syna; na koniec na ramię, wprzód lewe a potem prawe, mówiąc, i Ducha Świętego.

Jakimże sposobem wyrażona tu jest pierwsza Tajemnica, to jest Tajemnica Trójcy Świętej?
Oto tym sposobem, iż wyraz ten, w Imię, oznacza Jedność, a inne wyrazy oznaczają Troistość.

Jakimże sposobem w znaku Krzyża Świętego wyrażona jest druga Tajemnica, to jest Tajemnica Wcielenia?
Oto tym sposobem, iż znak Krzyża † oznacza Śmierć Zbawiciela, który stawszy się Człowiekiem, i wskazawszy nam drogę zbawienia nauką, przykładem i cudami, umarł na drzewie Krzyża Świętego.

Co jest prawidłem Wiary?
Prawidłem Wiary jest Skład Apostolski, który pospolicie nazywamy Wierzę w Boga.

Odmów Wierzę w Boga.
Wierzę w Boga Ojca, wszechmogącego Stworzyciela nieba i ziemi. I w Jezusa Chrystusa, Syna Jego jedynego, Pana naszego. Który się począł z Ducha Świętego, narodził się z Maryi Dziewicy. Umęczon pod Ponckim Piłatem, ukrzyżowan, umarł i pogrzebion. Zstąpił do piekieł, trzeciego dnia zmartwychwstał. Wstąpił na Niebiosa, siedzi na prawicy Boga Ojca wszechmogącego. Stamtąd przyjdzie sądzić żywych i umarłych. Wierzę w Ducha Świętego. Święty Kościół powszechny, Świętych obcowanie. Grzechów odpuszczenie. Ciała zmartwychwstanie. I żywot wieczny. Amen.

Kto ułożył ten Skład Wiary?
Dwunastu Apostołów; i dlatego jest podzielony na dwanaście Artykułów.

Co zawierają te dwanaście Artykułów?
Zawierają to wszystko, w co koniecznie i szczegółowo wierzyć mamy o Bogu i o Kościele Oblubienicy Jego: pierwsze osiem Artykułów odnoszą się do Boga, a cztery ostatnie do Kościoła Świętego.

Wyłóż Artykuł pierwszy Składu Apostolskiego.
Wierzę mocno i niezachwianie w jednego Boga, który jest Ojcem przyrodzonym jedynego Syna swojego, oraz Ojcem przez łaskę wszystkich dobrych Chrześcijan, którzy się dlatego nazywają przysposobionymi synami Bożymi, na koniec Ojcem wszech rzeczy, przez stworzenie. A ten Bóg jest wszechmogący, bo może wszystko co chce, i stworzył z niczego niebo i ziemię, z tym wszystkim co się w nich znajduje, to jest świat cały.

Wyłóż Artykuł drugi.
Wierzę także w Jezusa Chrystusa, który jest Synem jedynym Ojca, przezeń przedwiecznie zrodzonym; i jest Bogiem przedwiecznym, nieskończonym, wszechmogącym, Stwórcą i Panem naszym i wszech rzeczy, równie jak Bóg Ojciec.

Wyłóż Artykuł trzeci.
Wierzę, iż Jezus Chrystus nie tylko jest prawdziwym Bogiem, ale jest także prawdziwym Człowiekiem, bo wziął ciało ludzkie w żywocie Niepokalanej Dziewicy Maryi, za sprawą Ducha Świętego: a jako w Niebie zrodzon jest z Ojca bez Matki, tak na ziemi narodził się z Matki bez Ojca.

Wyłóż Artykuł czwarty.
Wierzę, iż Jezus Chrystus, dla odkupienia świata Krwią swoją przenajdroższą, umęczon został pod Ponckim Piłatem, Rządcą Judei; będąc ubiczowany, cierniem ukoronowany i przybity do Krzyża, na którym skonał, a z którego zdjęty, w nowym grobie pogrzebion został.

Wyłóż Artykuł piąty.
Wierzę, iż Jezus Chrystus, zaraz po skonaniu, zstąpił duszą swoją do piekieł, to jest do otchłani, w której zawarte były dusze świętych Ojców odkupienia oczekujące; a trzeciego dnia, co przypadło w Niedzielę, z chwałą i zwycięstwem zmartwychwstał.

Wyłóż Artykuł szósty.
Wierzę, iż Jezus Chrystus przebywszy czterdzieści dni z Apostołami, dla przekonania przez liczne zjawiania się o prawdziwym zmartwychwstaniu swoim, wstąpił na Niebiosa: tam wywyższony nad wszystkie Chóry Anielskie, siedzi na prawicy Boga Ojca wszechmogącego; to jest, iż równy jest w chwale Ojcu, jako Pan i Rządca wszech stworzeń.

Wyłóż Artykuł siódmy.
Wierzę, iż gdy przyjdzie koniec świata, Jezus Chrystus zstąpi z Nieba w najwyższej potędze i chwale, i sądzić będzie wszystkich ludzi, dając każdemu nagrodę lub karę, na jaką każdy zasłuży.

Wyłóż Artykuł ósmy.
Wierzę w Ducha Świętego, który jest Trzecią Osobą Trójcy Przenajświętszej, pochodzi od Ojca i Syna, i jest im równym we wszystkim i przez wszystko; to jest, iż jest Bogiem Przedwiecznym, Nieskończonym, Wszechmocnym Stwórcą i Panem wszech rzeczy, jak Bóg Ojciec i Bóg Syn.

Wyłóż Artykuł dziewiąty.
Wierzę także, iż jest Kościół Święty, jeden, który jest Zgromadzeniem wszystkich wiernych Chrześcijan, to jest tych, co są ochrzczeni, co wierzą i wyznają Wiarę Jezusa Chrystusa Pana naszego, tudzież uznają Papieża za Namiestnika Chrystusowego na ziemi.

Dlaczego Kościół nazywa się Świętym i Katolickim?
Nazywa się Świętym, bo Chrystus Pan, który jest głową jego, jest święty; bo między członkami Kościoła jest wielu Świętych; bo jego Wiara, Prawa, i Sakramenty, są święte. Nazywa się zaś Katolickim, bo jest powszechnym; wyraz bowiem katolicki, znaczy powszechny.

Co znaczy Świętych Obcowanie?
Znaczy, że wszyscy członkowie Kościoła, mają udział w modlitwach i dobrych uczynkach Kościoła całego.

Wyłóż Artykuł dziesiąty.
Wierzę, iż w Kościele jest prawdziwe grzechów odpuszczenie przez Sakramenty; i że ludzie wchodząc na łono Kościoła, z synów Szatana skazanych na piekło, stają się synami Bożymi i dziedzicami Nieba.

Wyłóż Artykuł jedenasty.
Wierzę, iż gdy przyjdzie koniec świata, ludzie zmartwychwstaną, w tychże samych ciałach które mieli za życia, lecz zdrowych, młodych i pięknych; a to przez moc Bożą, dla której nie masz nic niepodobnego.

Wyłóż Artykuł ostatni.
Wierzę, iż dla dobrych Chrześcijan jest Żywot wieczny, pełen wszelkiej szczęśliwości i wolny od wszelkiego złego: a zaś przeciwnie, dla Niewiernych i dla złych Chrześcijan, jest śmierć wieczna, pełna wszelkiej nędzy i pozbawiona wszelkiego dobra.

Co znaczy, Amen?
Znaczy, tak jest w istocie.

Wykład Modlitwy Pańskiej

Wyłożywszy już to wszystko w co wierzyć powinniśmy, obaczmy czy wiesz to, czego się spodziewać mamy, od kogo spodziewać się mamy, i do kogo uciekać się mamy dla otrzymania tego czego powinniśmy się spodziewać. Czy umiesz Modlitwę Pańską, to jest Ojcze nasz?
Umiem i nieźle, bo to jest pierwsza rzecz której mię nauczono na pamięć: co dzień też rano i wieczór odmawiam Ojcze nasz, Zdrowaś Maryjo i Wierzę w Boga.

Powiedz Ojcze nasz.
Ojcze nasz, któryś jest w Niebiesiech, Święć się Imię Twoje. Przyjdź Królestwo Twoje. Bądź wola Twoja, jako w Niebie tak i na ziemi. Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj. I odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom. I nie wódź nas na pokuszenie. Ale nas zbaw ode złego. Amen.

Kto tę modlitwę ułożył?
Jezus Chrystus Pan nasz; i dlatego modlitwa ta jest ze wszystkich innych najdoskonalszą.

Co ta modlitwa zawiera?
To wszystko, o co tylko Boga prosić, i czego tylko od Niego spodziewać się mamy. Bo w tej modlitwie jest siedem próśb, z których cztery pierwsze proszą o to wszystko co dla nas jest dobre; a w trzech ostatnich prosimy aby nas Bóg wybawił od złego.
Co do dobrego: prosimy naprzód, o chwałę Bożą; po wtóre, o najwyższe dobro nasze; po trzecie, o łaskę do osiągnienia tego dobra; po czwarte, o środki do nabycia i zachowania tej łaski.
Co do złego: prosimy aby Bóg wybawił nas, naprzód, od złego przeszłego; po wtóre, od złego przyszłego; po trzecie, od złego teraźniejszego; a więc od wszelkiego złego.

Wyłóż słowa poprzedzające pierwszą prośbę, to jest, Ojcze nasz, któryś jest w Niebiesiech.
Te słowa stanowią Wstęp, z którego się uczymy, dlaczego możemy się ośmielić mówić do Pana tak wielkiego, i mieć nadzieję iż nas wysłucha. Nazywamy Go bowiem Ojcem naszym, dlatego iż nas stworzył, i przysposobił za syny swoje; a przeto uciekamy się do Niego jako dzieci do Ojca: a zaś mówiąc iż jest w Niebiesiech, przypominamy sobie iż jest Panem wszech rzeczy, a przeto iż nas wysłuchać może jeśli chce; a spodziewamy się że chce, bo jest Ojcem naszym.

Wyłóż pierwszą prośbę.
W pierwszej prośbie, prosimy Boga, ażeby świat cały poznał Go, i jak należy czcił i wielbił święte Imię Jego.

Wyłóż drugą prośbę.
W drugiej prośbie, prosimy Boga, ażeby prędko przyszło Królestwo które nam obiecał: to jest, ażebyśmy po skończeniu walki z Szatanem, ze światem i z ciałem, dostąpili wiecznej szczęśliwości, w której bez żadnej już trwogi i przeszkody, z Bogiem królować będziemy.

Wyłóż trzecią prośbę.
W trzeciej prośbie prosimy Boga o łaskę, za pomocą której powinniśmy być tak doskonale posłuszni świętym przykazaniom Jego, jako Mu są posłuszni Aniołowie w Niebie: albowiem drogą do Nieba jest posłuszeństwo przykazaniom.

Wyłóż czwartą prośbę.
W czwartej prośbie, prosimy Boga o chleb powszedni, tak o duchowny, to jest o Słowo Boże i o Sakramenty; jak o cielesny, to jest o pożywienie i odzienie. Albowiem Słowo Boże opowiadane przez Kapłanów i zawarte w księgach duchownych, tudzież Sakramenty święte, mianowicie Spowiedź i Komunia, bylebyśmy je święcie przyjmowali, są przez moc swoją środkami najskuteczniejszymi do nabycia, zachowania i pomnażania łaski Bożej, o którą w trzeciej prośbie prosimy. Zaś pożywienie i odzienie, potrzebne nam są do życia doczesnego na służbę Bożą.

Wyłóż piątą prośbę.
W piątej prośbie, prosimy Boga, ażeby nas wybawił od złego przeszłego: to jest od grzechów któreśmy popełnili: odpuszczając nam winę i karę, na którą zasłużyliśmy przez grzechy nasze. A zaś dodajemy te słowa, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom: albowiem niesłuszną byłoby rzeczą, ażeby Bóg odpuszczał nam winy nasze, jeśli my nie chcemy odpuścić winowajcom naszym, to jest tym, którzy nas obrazili i ukrzywdzili; bo krzywdy nasze, chociażby najcięższe, niczym są w porównaniu z obrazą jaką Bogu przez grzech wyrządzamy.

Wyłóż szóstą prośbę.
W szóstej prośbie, prosimy Boga, ażeby nas wyzwolił od pokus; a to, albo nie dopuszczając abyśmy kuszeni byli, albo dając nam moc potrzebną do ich zwyciężenia.

Wyłóż siódmą prośbę.
W siódmej prośbie, prosimy Boga, ażeby nas wyzwolił od złego teraźniejszego, to jest od wszelkiego utrapienia i nędzy, a także od wszelkich pomyślności i wielkości doczesnych, jeśliby te zbawieniu dusz naszych zaszkodzić miały.

Przystąpmy teraz do tego, co czynić mamy aby kochać Boga i bliźniego. Odmów Dziesięcioro Bożego Przykazania.
Jam jest Pan Bóg twój, którym cię wywiódł z ziemi Egipskiej z domu niewoli.
1. Nie będziesz miał Bogów cudzych przede mną.
2. Nie będziesz brał Imienia Pana Boga twego nadaremno.
3. Pamiętaj abyś dzień Święty święcił.
4. Czcij Ojca twego i Matkę twoją.
5. Nie zabijaj.
6. Nie cudzołóż.
7. Nie kradnij.
8. Nie dawaj fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu twemu.
9. Nie pożądaj żony bliźniego twego.
10. Ani domu, ani roli, ani sługi, ani służebnicy, ani wołu, ani osła, ani żadnych rzeczy które jego są.

Kto dał te Przykazania?
Sam Bóg dał je w Starym Zakonie, a Chrystus Pan w Nowym Zakonie potwierdził je.

Co zawierają te Przykazania?
To wszystko co czynić mamy a czego nie czynić, aby kochać Boga i bliźniego: bo pierwsze trzy Przykazania nauczają nas jak mamy zachować się względem Boga sercem, mową i uczynkiem: a zaś siedem następnych, uczą nas czynić dobrze bliźniemu, oraz nie czynić mu krzywdy ani na osobie, ani na sławie, ani na rzeczy jego, ani uczynkiem, ani mową, ani myślą nawet. A koniec wszystkich przykazań jest Miłość, która nakazuje człowiekowi, kochać Boga nade wszystko, a bliźniego jak siebie samego.

Wyłóż pierwsze Przykazanie.
Nasamprzód Bóg oznajmia nam, iż jest naszym prawdziwym i najwyższym Panem; i dlatego to powinniśmy być Mu posłuszni jak najpilniej. Potem przykazuje nam ażebyśmy nikogo innego za Boga nie mieli. Przeciwko temu Przykazaniu grzeszą ci wszyscy, którzy zamiast oddawania czci Stworzycielowi, oddają cześć stworzeniom.

Wyłóż drugie Przykazanie.
Drugie Przykazanie zakazuje bluźnierstwa, które jest grzechem najcięższym; przysięgi fałszywej, tudzież niepotrzebnej; niedotrzymywania ślubów; i wszelkich innych zniewag które przeciwko Bogu mową popełnione być mogą.

Wyłóż trzecie Przykazanie.
Trzecie Przykazanie nakazuje zachowywanie świąt, które zależy na wstrzymaniu się od prac służebnych; abyśmy mieli czas na rozmyślanie dobrodziejstw Bożych, na odwiedzanie kościołów, na modlitwę, na czytanie duchowne, na słuchanie słowa Bożego, i na tym podobne uczynki pobożne i święte.

Wyłóż czwarte Przykazanie.
Czwarte Przykazanie nakazuje nam czcić Ojca i Matkę, nie tylko w słowach i w obejściu się, lecz także służbą i wspomaganiem we wszystkich potrzebach. To co się mówi o Ojcu i Matce, należy też zachować względem innych bliźnich, chociaż nie w takim stopniu jak względem Ojca i Matki, którzy nam dali życie i wychowali nas z wielkim staraniem i z niemałym trudem.

Wyłóż piąte Przykazanie.
Piąte Przykazanie nakazuje nam ażebyśmy nikogo nie zabijali niesprawiedliwie, ani żadnego złego nie czynili osobie jego. Mówię, niesprawiedliwie, bo sędziowie którzy złoczyńców na śmierć sądzą, i oprawcy którzy wyrok śmierci spełniają, jako też żołnierze w wojnie sprawiedliwej, bijąc i zabijając, nie grzeszą.

Wyłóż szóste Przykazanie.
Szóste Przykazanie zakazuje nam cudzołóstwa, porubstwa, i wszystkich grzechów cielesnych i sprośnych.

Wyłóż siódme Przykazanie.
Siódme Przykazanie nakazuje, aby nie brać rzeczy cudzej; ani skrycie, co się nazywa kradzieżą; ani jawnie, co się nazywa grabieżą; ani przez oszukaństwo w kupnie, sprzedaży, i tym podobnych umowach; na koniec iżby w żadnej rzeczy nie ukrzywdzać bliźniego.

Wyłóż ósme Przykazanie.
Ósme Przykazanie zakazuje fałszywego świadectwa, obmowy, kłamstwa, pochlebstwa, szemrania, i wszelkiej szkody i krzywdy czynionej bliźniemu mową.

Wyłóż ostatnie dwa Przykazania.
W ostatnich dwóch Przykazaniach, Bóg nakazuje, aby nikt nie pożądał ani cudzej żony, ani żadnej rzeczy cudzej: albowiem Bóg, który widzi serca nasze, chce ażebyśmy byli czyści i święci nie tylko w uczynkach, lecz także w myślach i uczuciach naszych, iżbyśmy tym sposobem byli prawdziwie i zupełnie sprawiedliwi.

Ile jest Przykazań, które Kościół Święty przydał do Przykazań Bożych, i jakie są?
Jest ich sześć, a są następujące:
1. Słuchać Mszy Świętej w Niedziele i Święta uroczyste.
2. Pościć przez Post czterdziestodniowy, zwany Wielkim Postem; w oznaczone Wigilie do Świąt wielkich; i w Suche Dni, które przypadają cztery razy do roku. A nadto, wstrzymywać się od pokarmów mięsnych w Piątki i Soboty.
3. Spowiadać się, przynajmniej raz na rok.
4. Komunikować, to jest przyjąć Przenajświętszy Sakrament, przynajmniej w czasie Wielkanocnym.
5. Oddawać dziesięciny Kościołowi.
6. Nie zawierać ślubów małżeńskich w czasach zakazanych, to jest od pierwszej Niedzieli Adwentu aż do Trzech Króli, i od Popielca aż do Przewodnej Niedzieli, włącznie.

Oprócz Przykazań Bożych i Kościelnych, do których zachowywania wszyscy są obowiązani, czy są jakie Rady tyczące się doskonałości Chrześcijańskiej?
Są trzy Rady, podane przez Pana naszego Jezusa Chrystusa, tym, którzy pragną dostąpić doskonałości Chrześcijańskiej.

Jakież są te Rady?
Ubóstwa dobrowolnego, Czystości, i Posłuszeństwa w tym wszystkim co nie jest grzechem.

Jużeśmy powiedzieli o tym wszystkim w co mamy wierzyć, czego się mamy spodziewać, i co czynić mamy. Pozostaje nam mówić jeszcze o Sakramentach, za pomocą których nabywamy łaski Bożej.
Ile jest Sakramentów?
Siedem.
1. Chrzest.
2. Bierzmowanie.
3. Ciało i Krew Pańska.
4. Pokuta.
5. Ostatnie Namaszczenie Olejem Świętym.
6. Kapłaństwo.
7. Małżeństwo.

Kto ustanowił Sakramenty?
Jezus Chrystus Pan nasz.

Jakie skutki sprawia Chrzest Święty?
Przez Chrzest Święty człowiek staje się synem Bożym i dziedzicem Nieba: Chrzest zmazuje wszystkie grzechy, oraz napełnia duszę łaską i darami Ducha Świętego.

Jakie skutki sprawia Bierzmowanie?
Bierzmowanie umacnia Chrześcijanina, iżby miał męstwo wyznawania Wiary Zbawiciela naszego; a tak czyni nas prawdziwymi żołnierzami Chrystusowymi.

Jakie skutki sprawia Sakrament Ciała i Krwi Pańskiej?
Ciało i Krew Pańska jest pokarmem utrzymującym i pomnażającym miłość, która jest życiem duszy; i dlatego Sakrament ten udziela się nam pod postacią chleba i wina. Wszakże to co się w nim wydaje być chlebem i winem, nie jest chlebem i winem, ale prawdziwym Ciałem i Krwią Chrystusa Pana, pod postacią chleba i wina.

Jakie skutki sprawia Sakrament Pokuty?
Sakrament Pokuty odpuszcza grzechy popełnione po Chrzcie Świętym, i pojednywa z Bogiem, tych, którzy przez grzech stali się nieprzyjaciółmi Bożymi.

Czego potrzeba do przyjęcia Sakramentu Pokuty?
Potrzeba mieć żałość za grzechy, i postanowienie aby już nigdy nie grzeszyć. Potrzeba wszystkie swe grzechy wyspowiadać przed Kapłanem upoważnionym do słuchania Spowiedzi przez właściwą władzę duchowną. Na koniec potrzeba odbyć pokutę, którą Spowiednik naznaczy.

Jakie skutki sprawia Sakrament Ostatniego Namaszczenia?
Sakrament Ostatniego Namaszczenia zmazuje resztki grzechów, uwesela duszę, i udziela jej mocy potrzebnej do zwyciężenia Szatana w ostatniej chwili życia: a nadto pomaga do przywrócenia zdrowia, jeśli to jest potrzebnym do zbawienia duszy.

Jakie skutki sprawia Sakrament Kapłaństwa?
Sakrament Kapłaństwa daje moc i łaskę potrzebną Kapłanom i innym stopniom w Kapłaństwie, ażeby mogli dobrze dopełniać obowiązków swoich.

Jakie skutki sprawia Sakrament Małżeństwa?
Sakrament Małżeństwa daje małżonkom, podług praw Kościoła zaślubionym, moc i łaskę potrzebną do pożycia w zgodzie i miłości, i do rodzenia i wychowywania dziatek w świętej bojaźni Bożej, ażeby opływać mogli w wesele prawdziwe w tym i w przyszłym życiu.

Jużeśmy przeszli cztery główne części Nauki Chrześcijańskiej, którymi są: Skład Apostolski, Modlitwa Pańska i Pozdrowienie Anielskie, Przykazania, i Sakramenty; teraz należy pomówić o cnotach i o grzechach, oraz o niektórych rzeczach wielce pomocnych do życia podług woli Bożej.
Ile jest cnót przedniejszych?.
Siedem, z których trzy Teologiczne, a cztery Główne.

Jakie są cnoty Teologiczne?
Wiara, Nadzieja, i Miłość.

Dlaczego nazywają się Teologiczne?
Bo wyraz Teologiczny, wzięty z Greckiego, oznacza rzecz należącą lub też odnoszącą się do Boga.

Jakże Wiara odnosi się do Boga?
Bo sprawia, iż wierzymy w to wszystko co Bóg objawił Kościołowi Świętemu.

Jakże Nadzieja odnosi się do Boga?
Bo sprawia, iż pokładamy ufność w Bogu, i od Niego spodziewamy się Żywota wiecznego, za pośrednictwem łaski Bożej i zasług naszych, które też w łasce Bożej początek swój biorą.

Jakże Miłość odnosi się do Boga?
Bo sprawia, iż kochamy Boga nad wszystko, a dla miłości Bożej kochamy bliźnich jak siebie samych.

Jakie są cnoty Główne?
Roztropność, Sprawiedliwość, Wstrzemięźliwość, i Męstwo.

Dlaczego nazywasz je głównymi?
Bo są niejako źródłami uczynków dobrych.

Co sprawiają te cnoty?
Roztropność czyni nas rozważnymi i ostrożnymi w każdej rzeczy, iżbyśmy ani nie oszukiwali ani oszukiwać się nie dawali.
Sprawiedliwość to sprawia, iż oddajemy każdemu co jego jest.
Wstrzemięźliwość to sprawia, iż nakładamy wędzidło złym skłonnościom naszym.
Męstwo to sprawia, iż jesteśmy nieustraszonymi w służbie Bożej, na wszelkie niebezpieczeństwo i na śmierć nawet.